بررسي تنوّع قومي و فرهنگي در ايران در نشست علمي- رسانه‌اي مرکز تحقيقات

نشست علمي‌- رسانه‌اي «تنوّع قومي و فرهنگي در ايران»‌،‌ با  شرکت مديران، پژوهشگران و برنامه‌سازان رسانه‌ملّي و با سخنراني دکتر ناصر فکوهي، پژوهشگر و دانشيار انسان‌شناسي دانشکده علوم اجتماعي دانشگاه تهران، روز چهارشنبه، بيست‌و پنجم‌ ارديبهشت‌‌ماه سال‌جاري، در سالن جلسات مرکز تحقيقات برگزار شد.
در ابتداي اين نشست، آقاي جعفر عبدالملکي مدير کلّ استان‌ها و خارج از کشور مرکز تحقيقات با اشاره به موقعيّت ويژه کشور ايران به‌لحاظ تنوّع اقليمي و شرايط آب و هوايي، تنوّع‌ اقوام و گوناگوني زبان‌ها و لهجه‌ها، ايران را کشوري چندفرهنگي خواند که مردم آن زير چتر گسترده هويّت ايراني- اسلامي زندگي همدلانه‌اي دارند. وي افزود: رسانه ملّي به‌منظور حفظ هويّت ملّي در عين تکثّر فرهنگي، اقدام به تأسيس شبکه‌هاي استاني کرده است که به توليد و پخش برنامه‌هاي راديويي و تلويزيوني اختصاص دارند.
آقاي عبدالملکي موضوعاتي چون چگونگي نگرش به تنوّع فرهنگي به‌مثابه  فرصت يا تهديد؛ شيوه‌هاي تحکيم وحدت ملّي در کنار تنوّع فرهنگي؛ و رسالت شبکه‌هاي سراسري و استاني در اين خصوصرا از جمله اهداف برگزاري اين نشست عنوان کرد.
دکتر ناصر فکوهي، با اشاره به پيشينه ايران به عنوان کشوري با تاريخ و تمدّني چندهزارساله گفت: ايران شامل 10 قوميّت اصلي و 50 زبان محلّي است. براساس آخرين سرشماري، جمعيّت ايران بالغ بر 78 ميليون‌نفراست که چهل درصد آنها زير 15 سال دارند. همچنين در 50 سال اخير ايران به سوي شهرنشيني حرکت کرده است و از جمله‌کشورهاي شهري به شمار مي‌آيد. ضمن آنکه انسجام ديني در کشور ما بالاست و نزديک به 100درصد مردم اين کشور مسلمان هستند. همچنين، اين کشور از سرمايه فرهنگي بالايي برخوردار است؛ به‌گونه‌اي که درحال حاضر 5 ميليون دانشجو مشغول تحصيل هستند. به‌علاوه اجتماعي شدن گسترده زنان ايران، بويژه بعد از انقلاب، جايگاه متفاوتي به کشور ما در مقايسه با کشورهاي عربي داده است. 
اين استاد دانشگاه با تعريف هويّت به عنوان ويژگي‌هاي شاخص فردي يا گروه اجتماعي، گفت: در عصر حاضر هويّت‌ها چندگانه‌اند و به تعلّقات زباني‌، ديني، فرهنگي،‌ سياسي،‌ شغلي و ... تقسيم مي‌شوند. با اين‌حال، هويّت داشتن به معناي تعارض با ديگري نيست. سازوکارهاي جمعي بايد بتوانند هويّت‌هاي متعدّد را با هم جمع کنند و در عين به رسميّت شناختن هويّت‌ها، در سازوکار ديگري هويّت‌ها را در يک خرد جمعي گرد آورند.
دکتر فکوهي با تقسيم هويّت به سه بخش هويّت ملّي، محلّي و جهاني افزود: جمع‌شدن هويّت ملّي و محلّي در فضايي منسجم، هويّت جهاني را شکل مي‌دهد و امنيّت ملّي را تضمين مي‌کند. وي درخصوص چگونگي مديريّت تنوّع فرهنگي، به دو شيوه طرد‌کننده و پذيرنده اشاره کرد و افزود: شيوة طرد‌کننده گرايشي است که به يکپارچه‌سازي فرهنگي در همه زمينه‌ها و حذف زبان‌هاي محلّي، آداب و رسوم قومي و ... تأکيد مي‌کند. در‌حالي‌که شيوه پذيرنده به حفظ تنوّع فرهنگي و هويّت آنها در کنار هويّت ملّي گرايش دارد. تاريخ کشور ايران نشان مي‌دهد که مديريّت تنوّع فرهنگي توانسته است تا اقوام مختلف را در ذيل هويّت ايراني گردآورد و بيش از هزار سال است که هويّت کلان اسلام با هويّت ايراني ممزوج شده است. از اين‌رو،‌ اقوام مختلف ايراني با آنکه با زبان‌هاي مختلفي سخن مي‌گويند و آداب و رسوم متنوّعي دارند، به عنوان ايراني با يکديگر تأليف و همزيستي دارند و در بزنگاه‌هايي همچون دفاع از کشور خود، به عنوان ايراني از تماميّت ارضي ايران دفاع مي‌کنند.
وي با ارزيابي مثبت از سياستگذاري، برنامه‌ريزي و عملکرد رسانه ملّي در ده‌ساله اخير در خصوص راه‌اندازي و تقويت شبکه‌هاي راديويي و تلويزيوني استاني و محلّي گفت: توصيه مي‌شود فعّاليّت اين شبکه‌ها شبانه‌روزي باشد. همچنين درسپهر پررقابت رسانه‌اي امروز و در مقابل هجوم شبکه‌هاي مختلف ماهواره‌اي، برنامه‌هاي اين شبکه‌ها از تنوّع، جذّابيّت و غناي لازم برخوردار باشد تا علاوه بر پاسخ به نيازهاي بينندگان داخلي،‌ دستاوردهاي علمي و فرهنگي جذّابي براي اقوام آذري،‌ کرد، عرب، بلوچ و... همسايه داشته باشد.
دکتر فکوهي همچنين پخش برنامه‌هايي با گويش‌هاي محلّي و زيرنويس فارسي و استفاده مناسب از لهجه‌ها در برنامه‌هاي راديويي و تلويزيوني را از جمله شيوه‌هاي تقويت فرهنگ‌هاي مختلف در گستره هويّت ملّي و  با مديريّت رسانه ملّي دانست. وي در پايان سخنان خود تأکيد کرد: بهترين روش مديريّتي کلان،‌ مديريّت پذيرنده و انعطاف‌پذير در برابر فرهنگ‌ها و زبان‌ها و اقوام مختلف و مديريّت هوشمندانه آنهاست.
اين نشست علمي- رسانه‌اي با پرسش و پاسخ حاضران ادامه يافت.