بررسي ريشه‌هاي تاريخي سبک زندگي ايرانيان در نشست مرکز تحقيقات صداوسيما
بررسي ريشه‌هاي تاريخي سبک زندگي ايرانيان در نشست مرکز تحقيقات صداوسيما
سبک زندگي ايرنيان در نگاهي تاريخي ، در نشستی با حضور دکتر مجيد ملکي‌تبار،
رئيس مرکز تحقيقات، مدیران و جمعي از پژوهشگران روز سه‌شنبه 19/10/91
در مرکز تحقيقات صدا و سیما بررسي شد.
دکتر
روح‌الله يوسفي، عضو هيئت علمي دانشگاه آزاد اسلامي، ريشه‌هاي تاريخي سبک زندگي
ايرنيان را از زندگي کوچنشيني تا يک‌جانشيني بررسي کرد. اين استاد دانشگاه گفت، کشور
ایران بخشی از فلات پهناور ایران است، سرزمینی که گاه سرتاسر آن بخشی از امپراتوری
پارس به شمار می‌آمده است. منطقه فرهنگی ایران حتی فراتر از این است؛ شمال هند،
پاکستان، افغانستان، تاجیکستان، ترکمنستان، ازبکستان، قفقاز و آناتولی بخشی از این
جهان پارسی هستند. بحث درباب تاریخ، اقتصاد، جامعه، سبک زندگی و سیاست ایران بدون
بررسی کامل جامعه کوچ نشینی ایران و سبک زندگی آنها در بستر تاریخی و باستانی‌شان
میسر نیست.
وي
افزود، عشایر کوچ‌نشین ایرانی و سبک زندگی آنها بخش مهمی از زندگی جامعه ایرانی را
در کنار رفتار جامعه شهری و روستایی تشکیل می‌دهد. اقتصاد معيشتي بر دو پايه
کشاورزي و دامپروري يا کوچنشيني استوار است. جوامع خودگردان و خودکفا و نبود
ساختار شهري از مشخصه‌هاي کوچنشيني است و البته ناپايداري محيطي و ويژگي‌هاي خاص
اقليمي بر شکل‌گيري چنين ساختار زندگي مؤثر بوده است.
دکتر
يوسفي که در باستان‌شناسي فلات مرکزي ايران داراي کرسي نظريه‌پردازي است گفت، بسياري
از الگوهاي جامعه‌شناسي و تاريخي محققان
غربي درباره تحولات تاريخي ايران مصداق ندارد و نياز به مدل بومي دارد که
بر اساس شناخت تحولات فلات ايران تدوين شده است. وي افزود، بخش عمده‌اي از
رفتارهاي امروزي ايرانيان به‌شدت متأثر از شرايطي است که ايرانيان طي هزاره‌ها
درگير آن بودند. نتايج کاوش‌ها نشان مي‌دهد در ايران (پيش از اسلام) به معناي
واقعي شهرنشيني با مشخصات ويژه شهر نداشته‌ايم. برخلاف آثار باستاني باقيمانده از
مصر و بين‌النهرين، در ايران ساختار شهرنشيني وجود نداشته است. آثار باستاني ايران
عمدتاً به کاخ و معبد محدود مي‌شود و برخلاف نمونه‌هاي مصري، اثري از زندگی
شهرنشینی در کنار معبد و کاخ نيست.
اين
استاد دانشگاه در ادامه افزود، هويت ملي- تاريخي و مذهبي در ايران طي سده‌ها
هيچگاه از هم جدا نشده است که البته سه
عنصر زبان فارسي، دين اسلام و قلمرو فرهنگي ايران در اين زمينه نقش داشته اند.
وي
گفت، تمدن لزوماً با داشتن آثار باستاني همراه نيست، بلکه در قالب فکر و نبوغي است
که در ارتباط با شرايط محيطي حاصل مي‌شود. وي با اشاره به گل‌نوشته‌هاي باستاني
افزود، خط و کتابت نشانگر ميزان پيچيدگي جوامع است و جوامع کوچ‌نشين به مرحله
ابداع خط براي استفاده روزمره خود و ثبت تعداد احشام رسيده بودند.
دکتر
يوسفي گفت، حکومت‌های ایرانی از آغاز امپراطوری هخامنشیان تا قرن اخیر را کوچ‌نشینانی
پایه‌گذاری نمودند که خود نیز هدف حمله بقیه کوچ‌نشینان قرار می‌گرفتند و بنابراین
با حکومت کوچ‌نشین دیگری جایگزین می‌گشته‌اند. شاید سرآغاز این حکومت‌های قبایلی،
هخامنشیان دانسته شود اما مطالعات باستان‌شناسی ثابت کرده است که ریشه‌های این
تفوق و حکومت‌داری را باید در هزاره پنجم قبل از میلاد در فلات ایران جستجو نمود.
بر اساس مدارک مدیریتی که در بقایای باستان‌شناسی همچون مهرها و اثر مهرها نمود
یافته و بر اساس پژوهش‌های مردم‌نگاری، ساختارهای سنتی و اجتماعی قبایل و ایلات در
پیش از تاریخ به سمت پیچیدگی روابط اجتماعی سوق می‌یابد. نتیجه این پیچیدگی،
افزایش و گسترش روابط مدیریتی و اقتصادی است که تنها یک گام با تشکیل حکومت در
هزاره سوم قبل از میلاد فاصله دارد.
جلسه
با پرسش و پاسخ پايان يافت.
سبک زندگي ايرنيان در نگاهي تاريخي ، در نشستی با حضور دکتر مجيد ملکي‌تبار، رئيس مرکز تحقيقات، مدیران و جمعي از پژوهشگران روز سه‌شنبه 19/10/91 در مرکز تحقيقات صدا و سیما بررسي شد.
دکتر روح‌الله يوسفي، عضو هيئت علمي دانشگاه آزاد اسلامي، ريشه‌هاي تاريخي سبک زندگي ايرنيان را از زندگي کوچنشيني تا يک‌جانشيني بررسي کرد. اين استاد دانشگاه گفت، کشور ایران بخشی از فلات پهناور ایران است، سرزمینی که گاه سرتاسر آن بخشی از امپراتوری پارس به شمار می‌آمده است. منطقه فرهنگی ایران حتی فراتر از این است؛ شمال هند، پاکستان، افغانستان، تاجیکستان، ترکمنستان، ازبکستان، قفقاز و آناتولی بخشی از این جهان پارسی هستند. بحث درباب تاریخ، اقتصاد، جامعه، سبک زندگی و سیاست ایران بدون بررسی کامل جامعه کوچ نشینی ایران و سبک زندگی آنها در بستر تاریخی و باستانی‌شان میسر نیست.
وي افزود، عشایر کوچ‌نشین ایرانی و سبک زندگی آنها بخش مهمی از زندگی جامعه ایرانی را در کنار رفتار جامعه شهری و روستایی تشکیل می‌دهد. اقتصاد معيشتي بر دو پايه کشاورزي و دامپروري يا کوچنشيني استوار است. جوامع خودگردان و خودکفا و نبود ساختار شهري از مشخصه‌هاي کوچنشيني است و البته ناپايداري محيطي و ويژگي‌هاي خاص اقليمي بر شکل‌گيري چنين ساختار زندگي مؤثر بوده است.
دکتر يوسفي که در باستان‌شناسي فلات مرکزي ايران داراي کرسي نظريه‌پردازي است گفت، بسياري از الگوهاي جامعه‌شناسي و تاريخي محققان غربي درباره تحولات تاريخي ايران مصداق ندارد و نياز به مدل بومي دارد که بر اساس شناخت تحولات فلات ايران تدوين شده است. وي افزود، بخش عمده‌اي از رفتارهاي امروزي ايرانيان به‌شدت متأثر از شرايطي است که ايرانيان طي هزاره‌ها درگير آن بودند. نتايج کاوش‌ها نشان مي‌دهد در ايران (پيش از اسلام) به معناي واقعي شهرنشيني با مشخصات ويژه شهر نداشته‌ايم. برخلاف آثار باستاني باقيمانده از مصر و بين‌النهرين، در ايران ساختار شهرنشيني وجود نداشته است. آثار باستاني ايران عمدتاً به کاخ و معبد محدود مي‌شود و برخلاف نمونه‌هاي مصري، اثري از زندگی شهرنشینی در کنار معبد و کاخ نيست.
اين استاد دانشگاه در ادامه افزود، هويت ملي- تاريخي و مذهبي در ايران طي سده‌ها هيچگاه از هم جدا نشده است که البته سه عنصر زبان فارسي، دين اسلام و قلمرو فرهنگي ايران در اين زمينه نقش داشته اند.
وي گفت، تمدن لزوماً با داشتن آثار باستاني همراه نيست، بلکه در قالب فکر و نبوغي است که در ارتباط با شرايط محيطي حاصل مي‌شود. وي با اشاره به گل‌نوشته‌هاي باستاني افزود، خط و کتابت نشانگر ميزان پيچيدگي جوامع است و جوامع کوچ‌نشين به مرحله ابداع خط براي استفاده روزمره خود و ثبت تعداد احشام رسيده بودند.
دکتر يوسفي گفت، حکومت‌های ایرانی از آغاز امپراطوری هخامنشیان تا قرن اخیر را کوچ‌نشینانی پایه‌گذاری نمودند که خود نیز هدف حمله بقیه کوچ‌نشینان قرار می‌گرفتند و بنابراین با حکومت کوچ‌نشین دیگری جایگزین می‌گشته‌اند. شاید سرآغاز این حکومت‌های قبایلی، هخامنشیان دانسته شود اما مطالعات باستان‌شناسی ثابت کرده است که ریشه‌های این تفوق و حکومت‌داری را باید در هزاره پنجم قبل از میلاد در فلات ایران جستجو نمود. بر اساس مدارک مدیریتی که در بقایای باستان‌شناسی همچون مهرها و اثر مهرها نمود یافته و بر اساس پژوهش‌های مردم‌نگاری، ساختارهای سنتی و اجتماعی قبایل و ایلات در پیش از تاریخ به سمت پیچیدگی روابط اجتماعی سوق می‌یابد. نتیجه این پیچیدگی، افزایش و گسترش روابط مدیریتی و اقتصادی است که تنها یک گام با تشکیل حکومت در هزاره سوم قبل از میلاد فاصله دارد.
جلسه با پرسش و پاسخ پايان يافت.
|