نشست«هدفمندی مخاطب؛ پردازش پیام‌های متنی و زیر متنی تلویزیون» در مرکز پژوهش و سنجش افکار صداوسیما برگزار شد.

به گزارش روابط عمومی مرکز پژوهش و سنجش افکار صداوسیما نشست علمی «هدفمندی مخاطب؛ پردازش پیام‌های متنی و زیر متنی تلویزیون»، با حضور دکتر حکیم‌آرا عضو هیئت علمی دانشکده ارتباطات و رسانه دانشگاه صداوسیما، مدیران و پژوهشگران حوزه رسانه در روز یکشنبه چهارم مهر ماه سال جاری در اتاق جلسات این مرکز برگزار شد. در ابتدای این نشست دکتر ابطحی مدیرکل پژوهش‌های راهبردی رسانه در مرکز پژوهش و سنجش افکار ضمن بیان تأکید ریاست محترم سازمان صداوسیما به پژوهش در حوزه علوم‌شناختی، هدف از برگزاری این سلسله‌نشست‌ها را هدفمندتر کردن برنامه‌های رسانه ملی دانست و به تعبیری از آن به عنوان سبد فکری خانوارها یاد کرد و پیشنهاد کرد که عبارت مخاطب در رسانه به کاربر تغییر نماید زیرا رسانه ارتباط دو سویه و دو طرفه با مخاطبان خود دارد بنابر‌این رسانه باید به شکلی باشد که تأثیر آن در مخاطبان مشاهده شود . در ادامه دکتر حکیم‌آرا ضمن بیان اهمیت پیام‌های چندگانه به پیشینه آن اشاره کرد و افزود: در ابتدا که رسانه به شکل آنالوگ کار می‌کرد، امکان پخش پیام‌ها به شکل هم‌زمان وجود نداشت و به ناچار باید برنامه برای مدتی کوتاه قطع می‌شد تا برنامه بعدی آغاز گردد. سپس با آمدن فناوری‌های جدید و پیام‌های چند‌گانه این مشکل برطرف شد و دو مبحث پیام‌های متنی و زیرمتنی به شکل دو رسانه ترکیبی در تلویزیون به وجود آمد. پیام‌های متنی ممکن است در قالب کلام «نوشتاری»، «گفتاری» یا «موسیقی» به مخاطب عرضه گردد و پیام‌های زیرمتنی فاقد تصویر و صوت هستند.
در جایی که مخاطب برنامه‌اش را خود انتخاب می‌کند، رقابت رسانه‌ها به وجود می‌آید اما در نظریه حوزه رضامندی، با کیفیت پردازش اطلاعات در ذهن مخاطب کاری نداریم و از اینجا‌ست که ما وارد حوزه علوم‌شناختی و روان‌شناختی زیست‌شناسی می‌شویم.
حکیم‌آرا در ادامه به اهمیت مطابقت داشتن موضوع زیر متن و متن و تأثیر آن بر بیننده و یا مخاطب اشاره کرد و افزود: این موضوعی است که در رسانه به آن کمتر توجه می‌شود. تغییرات در حافظه بلندمدت ممکن است ناشی از فرایندهای حافظه فوری، حافظه کوتاه‌مدت یا حافظه فعال باشد. بعد از گذار از این سه مرحله به حافظه بلند مدت دست پیدا می‌کنیم که در نتیجه بواسطه زمان و تغییرات در آن فرایند یادگیری حاصل می‌شود که ماندگار است. پردازش اطلاعات یا قدرت تفکر در انسان شامل سه فرایند رمزگردانی، نگهداری و بازیابی است. همچنین پردازش در مغز محدود است؛ یا به صورت خودانگیخته و غیراختیاری و یا کنترل شده و همراه با اراده هوشیار است. دانش نیز به دو دسته تقسیم می‌شود؛ دانش زیستی اولیه که شامل اطلاعاتی می‌شود که انسان به گونه غیراختیاری تکامل یافته تا آنها را کسب کند و دانش زیستی ثانویه شامل اطلاعاتی که استدلال‌های فرهنگی، اجتماعی به آن نیاز دارد یعنی طی زندگی اجتماعی به دست می‌آیند ولی الزاماً برای کسب آن تکامل نیافته‌ایم. تفکر خلاق در انسان محملی برای تفکر منطقی و خلاق و حل مسئله است بزرگ‌ترین مشکل حافظه فعال برخلاف حافظه بلندمدت ظرفیت و دوام زمانی است که مانع از یادگیری می‌شود. ظرفیت حافظه فعال می‌تواند از طریق درگیر کردن حافظه حسی اطلاعات را از گیرنده‌های حسی دریافت و برای چند ثانیه حفظ نماید. در مبحث پیام‌های متنی افراد براساس نیازها و اهداف شخصی در معرض رسانه قرار می‌گیرند و هر چه رسانه (پیام) نیازهای بیشتری را از مخاطب برطرف کند، وی بیشتر به آن وابسته می‌شود.
انتظار می‌رود هنگامی که رسانه متنی نیاز مخاطب را برطرف می‌کند، اطلاعات آن به صورت موشکافانه و کانونی پردازش شوند و بنابراین بیشتر به یادآورده شوند. زمانی که رسانه زیرمتنی برآورنده نیاز مخاطب و درجهت اهداف اوست، اطلاعات این پیام به گونه دقیق مورد پردازش قرار می‌گیرد. در مسئله یادگیری و یادآوری مخاطبان باید به هماهنگی موضوعی میان پیام‌های متنی و زیرمتنی و یکپارچه‌سازی ارتباطات رسانه‌ای توجه داشت. نتایج تحقیقات در این زمینه نشان داده است: هدفمندی مخاطب، در شرایط ناهماهنگی پیام‌ها بر عامل یادآوری بسیار موثر است و یادآوری اطلاعات از عامل رسانه‌ای تأثیرگذارتر است ؛ هماهنگی یا ناهماهنگی موضوعی، در میزان یادآوری در مخاطبان هدفمند بی‌تأثیر است همچنین هدفمندی مخاطب، در شرایط هماهنگی موضوعی در یادآوری اطلاعات بی‌تأثیر است.
 این نشست با پرسش و پاسخ درزمینه موضوع مورد بحث به پایان رسید.