هم‌اندیشی کاربردهای علوم‌شناختی در برنامه‌سازی

به گزارش روابط‌عمومی مرکز پژوهش و سنجش افکار در این نشست که روز دوشنبه نهم آذرماه سال‌جاری با حضور جمعی از مدیران، پژوهشگران، برنامه‌سازان و دانشجویان دانشگاه‌ها در تالار پژوهش اين مرکز برگزار شد، دکتر جعفر عبدالملکی رئیس مرکز پژوهش و سنجش افکار و دبیر این هم‌اندیشی با تأکید بر اهمیت رسانه در دنیای امروز گفت: رسانه‌ها در زندگی مردم در حوزه‌های رفتار، عواطف و شناخت بسیار تأثیر گذارند. وی با بیان اینکه تأثیرات اجتماعی- روانی رسانه همه چیز را تحت الشعاع خود قرار می‌دهد افزود: باید با مطالعه فرایند آگاهی، ذهن، ادراک، یادگیری حافظه و پردازش اطلاعات در ارائه تصویر سالم به جامعه تأثیر‌گذار بود.
رئیس مرکز پژوهش و سنجش افکار با اشاره به اهمیت علوم‌شناختی در تولید برنامه‌ها که به کارکردهای ذهنی در رسانه می‌پردازد گفت: باید با بازتعریف رابطه انسان و رسانه، به تولید برنامه‌های متناسب با سطوح مختلف مخاطب پرداخت. دکتر عبدالملکی همچنین افزود: به دليل اهمیت علوم شناختی در رسانه، به دستور رئیس محترم سازمان، گروه علوم‌شناختی در مرکز پژوهش و سنجش افکار راه‌اندازی  شد. بر این اساس، برگزاري پنج نشست علمی و تخصصی با موضوع‌هاي مختلف علوم شناختي، امضای تفاهم‌نامه همکاری با مراکز علمی و دانشگاهی و همچنين حمایت از پایان‌نامه‌های مرتبط با موضوع ازجمله اقدام‌هاي اين گروه در سال جاري است.
دکتر کمال خرازی، دبير ستاد توسعه علوم و فناوري‌هاي شناختي ، نخستین سخنران این نشست با موضوع « نقش علوم شناختی در اثربخشی پیام» ضمن بیان اینکه تصمیم‌گیری، انتخاب و اختیار ازجمله ویژگی‌های انسان است گفت: حالات روانی و رفتاری، خصوصیات فردی و تربیتی و عوامل اجتماعی در انسان تأثیر می‌گذارد.
وی با بیان اینکه رسانه تأثیرات مستقیم و غیرمستقم فراوانی در زندگی انسان دارد افزود: امروزه با توسعه شبکه‌های اجتماعی تعاملي که به عنوان رقیب رسانه‌های تصویری و به صورت یک طرفه برنامه پخش می‌کنند، باید با شناخت صحیح از کارکردهای ذهن و مغز نقش تأثیر‌گذاری در جامعه ایفا کرد.
دکتر کمال خرازی با بیان اینکه ما متأثر از اجتماع هستیم و در عین حال بر اجتماع تأثیر گذار هستیم افزود: مخاطبان در شکل‌گیری پدیده‌های نو‌خواسته و دانش جمعی تأثیرات مهمی دارند و لذا رسانه باید با شناخت دقیق فرایند تأثیر‌گذاری در این پیوستگی و انسجام اجتماعی در قالب مدل‌های ذهنی نقش‌آفرین باشد.
وی با اشاره به ذهن هوشیار و ناهشیار، ناهشیاری را یکی از نعمت های الهی دانست و افزود: در دنیای امروز رسانه‌های تأثیر‌گذار با شناخت قسمت ناهشیار ذهن، بر ناخودآگاه انسان تأثیر‌ مي‌گذارند و جهت‌دهی می‌کنند.
این استاد دانشگاه، با بیان این نکته که پدیده‌های اجتماعی امروز بسیار پیچیده و متأثر از عوامل متعددی هستند گفت: در علوم‌شناختی می‌خواهیم بدانیم این پدیده‌های نوخواسته در فکر و ذهن مخاطبان تا چه ميزان تأثیر‌ می‌‌‌گذارند و عامل برخی رفتارها در انسان می‌شوند.
دکتر خرازی با بیان اینکه در کشور ما  نیز ‌قدم‌های خوبی در جهت معرفي علوم‌شناختی برداشته شده است، از راه‌اندازی آزمایشگاه ملی نقشه‌بردازی مغز تا پایان سال خبر داد. وی بهترين کارکرد رسانه با استفاده از علوم‌شناختی را تأثیر‌ غیرمستقیم و استفاده از استعاره‌ها در فرایند ناهشیار ذهنی دانست و گفت رسانه باید هنرمندانه به مخاطب خود قدرت تحلیل، شناخت و آزادی انتخاب بدهد و این امر موجب ماندگاری پیام خواهد شد.
دکتر خرازی القای غیر‌مستقیم پیام را از ترفندهای رسانه‌های امروزي دانست و گفت: مخاطب بدون مقاومت، نتیجه‌ای که رسانه دنبال می‌کند را می‌پذیرد. وی گفت صداوسیما باید با تسلط و آگاهی از علوم شناختی تأثیرات رسانه‌هاي رقیب و بیگانه را که به دنبال تأثیر بر جامعه اسلامی هستند خنثی کند.
دکتر حسن عشايري، استاد دانشگاه علوم پزشکي ايران ديگر سخنران اين نشست با موضوع «تلويزيون و تأثيرگذاري عاطفي بر مخاطب» بود و با تأکيد بر اهميت هيجان شناخت گفت: هيچ شناختي بدون هيجان به وجود نمي‌آيد و هيجان که قبلاً در نقش بازيگر بود، با افزايش نقش به کارگردان ماهري تبديل شده است و در حال حاضر ديگر هيچ آگاهي‌ای بدون هيجان امکان‌پذير نيست.
دکتر عشایری با بيان اينکه اطلاعات و شناخت عامل هيجان است افزود: انسان بايد شور و هيجان داشته باشد و ما مي‌توانيم با کنترل و مديريت عاقلانه هيجانات زندگي، جامعه متعادلي داشته باشيم.
وي با بيان اينکه صداوسيما بايد به دنبال تحريک‌هاي کليدي مخاطب باشد گفت: زبان تفکر و شناخت بهترين کليد براي تحريک هيجانات است و اگر مردم شناخت کافي راجع‌به پديده‌ها و هيجانات پيدا کنند، فرهنگ اجتماع هم درست مي‌شود.
ایشان با تأکيد بر نقش تفکر و بينش در توجه به پديده‌هاي اجتماعي و اهميت پژوهش در اين زمينه براي توليدات فاخر گفت: شبکه بي‌بي‌سي واقعيت‌ها را بر اساس مصالح خود پالايش مي‌کند و هاله‌اي از گزاف بر آن مي‌پيچد و انعکاس مي‌دهد. در اين زمینه رسانه ملي مي‌تواند با آگاهي‌بخشي و ايجاد شناخت صحيح در مخاطبان خود نقش اين‌گونه رسانه‌هاي مخرب خارج از کشور را خنثي کند.
وي با بيان اينکه به‌وسيله شناخت مي‌توان روي هيجان‌ها تأثير گذاشت گفت:‌ در اينکه رسانه بداند در چه زماني چه موضوعي و چه برنامه‌اي را ارائه کند و چه آرايشي به آن برنامه بدهد، خيلي مهم است و اين عامل موفقيت رسانه‌ها مي‌شود.
وي زبان تصوير و زبان موسيقي را بسيار مهم دانست و افزود: علم و آگاهي هر چند اثر‌گذار و ارزشمندند اما هنر و بيان هنري بسيار تأثيرگذارتر در هيجانات و عواطف مردم است و لذا رسانه‌هاي بيگانه از هنر و هيجانات براي رسيدن به اهدافشان استفاده مي‌کنند.
دکتر سعيد ستايشي، عضو هيئت علمي دانشگاه اميرکبير سخنران بعدي نشست هم‌انديشي کاربرد علوم شناختي در برنامه‌سازي بود که در خصوص «مدل‌سازي شناختي سيستم‌هاي هوشمند در حوزه رسانه» به ايراد سخن پرداخت.
وي با بيان اينکه علوم مختلف براي درک جهان قابل مشاهده خارجي گام‌هاي زيادي برداشته ولي هنوز سؤالات زيادي درباره ذهن انسان و کارکردهاي آن وجود دارد گفت: ذهن به عنوان پيچيده‌ترين موجود خلقت که به سادگي قابل مشاهده نيست، کارکردهاي بسيار و تأثيرگذاري دارد و مي‌توان با شناخت مناسب ذهن،
به نقش آن در دنياي امروز پي برد.
وي با اشاره به اينکه علوم شناختي به همه چيز و همه کس و همه جا ربط دارد افزود: رويکرد رسانه‌اي بالغ بايد بتواند ذهن اجتماعي را هدايت کند و خودش آفرينش داشته باشد تا نقش رسانه‌اي خود و دنياي پر رقيب امروز را ايفا کند.
اين استاد دانشگاه با تأکید بر  اينکه امروز در دنيا از علوم‌شناختي استفاده‌هاي زيادي مي‌شود گفت: پنتاگون با اختصاص 400 ميليارد دلار بر روي جنگ شناختي کار مي‌کند و آن را در منطقه خاورميانه با ساختن داعش ثبت کرد.
وي گفت: در حال حاضر دانشمندان غربي رفتار داعش را که خود ساخته‌اند با علوم شناختي ارزيابي مي‌کنند و مقاله مي‌نويسند. دکتر ستایشی اعتماد و آگاهي‌بخشي را سرمايه رسانه دانست و افزود: با استفاده از علوم شناختي مي‌توان اين سرمايه‌هاي ملي را افزايش داد و کار رسانه‌هاي بيگانه را خنثي کرد.

در ادامه این نشست مقاله‌هاي ارسال شده به دبيرخانه هم‌انديشي در دو پنل جداگانه ارائه شد.
در پنل اول با عنوان «رسانه، شناخت و هويت»،دکتر جواد حاتمی به ارائه مقاله‌ای با موضوع «رسانه‌هاي تعاملي و معماري شناختي مخاطبان» پرداخت. همچنین دکتر علیرضا مرادی مقاله‌ای با موضوع «حافظه، هويت، فرهنگ و نقش رسانه در تقويت پيوستگي آنها» و دکتر فاطمه باقریان مقاله‌ای با عنوان «شکل‌گيري هويت و چگونگي ارتباط با رسانه» ارائه نمود.
در پنل دوم با عنوان «رسانه، شناخت، تبليغات و برنامه‌سازي»، مقاله دکتر آناهیتا خرمی با موضوع «يافته‌هاي علم اعصاب شناختي و تأثير آن بر مخاطب» ، مقاله دکتر علیرضا توکلی با عنوان «جاي‌گذاري هوشمند تبليغات محصولات تجاري» و مقاله دکتر فاطمه عظیمی‌فرد با موضوع «زبان شناختي و رسانه» ارائه گردید.
در ادامه اين هم‌انديشي، مديران، پژوهشگران و برنامه‌سازان رسانه ملي به طرح سؤالات خود از سخنرانان و ارائه‌کنندگان مقالات پرداختند.
اين هم‌انديشي با تقدير از ارائه‌کنندگان مقالات و اهدای لوح تقدير به آنان پايان يافت.